خشکی دهان یا اگزوستوما، به شرایطی اشاره دارد که در آن غدد بزاقی دهان، بزاق کافی برای مرطوب نگهداشتن دهان نمیسازند. این عارضه اغلب به دلیل عوارض دارویی یا افزایش سن یا در نتیجه رادیودرمانی سرطان به وجود میآید
کاهش بزاق و خشکشدن دهان از یک آزار ساده تا اثرات بزرگ روی سلامتی فرد و سلامتی دندانها و لثهها همچنین اشتها و لذت بردن از غذا میتواند متفاوت باشد.
علت خشکی دهان
هنگامی که غدد بزاقی، بزاق کافی برای مرطوب نگهداشتن دهان نمیسازند، این عارضه ایجاد میشود. این غدد ممکن است به دلایل زیر به درستی کار نکنند:
۱. داروها
بسیاری از داروها، از جمله بسیاری از داروهایی که بدون نسخه تهیه میشوند، عارضه خشکی دهان دارند. داروهایی که به احتمال بیشتری مشکل ایجاد میکنند، برخی داروهای درمان افسردگی مثل ربوکستین، فشار خون بالا و اضطراب و همچنین ضد حساسیتها، ضد احتقانها، ریلکسکنندههای عضلات و داروهای ضددرد هستند.
۲. افزایش سن
بسیاری از افراد مسن با افزایش سن عارضه خشکشدن دهان را تجربه میکنند. فاکتورهای دخیل در این موضوع شامل استفاده از داروهای خاص، تغییر در توانایی بدن برای پردازش دارو در بدن، تغذیه ناکافی و بیماریهای مزمن است.
۳. درمان سرطان
داروهای شیمیدرمانی میتوانند ترکیب بزاق و مقدار تولیدشده را تغییر دهند. این اتفاق میتواند موقتی باشد و جریان طبیعی بزاق بعد از تکمیل درمان باز میگردد. به علاوه پرتودرمانی سر و گردن میتواند به غدد بزاقی آسیب رسانده و باعث کاهش قابل توجه در تولید بزاق شود. این مشکل بسته به دوز پرتو و منطقه درمان، احتمال دارد موقتی یا دائمی باشد.
۴. آسیب عصبی
آسیب یا جراحی که باعث ایجاد مشکل عصب در ناحیه سر و گردن شود می تواند منجر به خشکی دهان شود.
۵. مصرف مواد مخدر و الکل
نوشیدن الکل و سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو میتواند علائم خشکی دهان را تشدید کند.مصرف متامفتامین میتواند خشکشدن شدید و خرابی دندانها (شرایطی که به عنوان “دهان مت” شناخته میشود) را در پی داشته باشد.
۶. کمآبی بدن
شرایطی مانند تب، تعریق بیش از حد، استفراغ، اسهال، ازدستدادن خون و سوختگی میتوانند باعث کمآبی بدن شوند. کمآبی به خشک شدن دهان کمک میکند.
۷. اضطراب و خشکی دهان
زمانی که شما دچار استرس میشوید، سطح ترشح هورمون کورتیزول افزایش پیدا میکند. به این هورمون، هورمون استرس نیز گفته میشود. هنگامی که سطح کورتیزول در بزاق افزایش پیدا میکند، ترکیب بزاق تغییر کرده و باعث خشک شدن دهان میشود.
۸. خروپف
تنفس از طریق دهان باعث تبخیر بزاق میشود و به ایجاد این عارضه کمک میکند. افرادی که خروپف با دهان باز دارند، دچار همین مشکل شده و احتمالا بعد از بیدارشدن از خواب خشکی در گلو و دهان خود احساس میکنند.
۹. خشکی دهان و دیابت
یکی از علائم شایع دیابت نوع ۱ و نوع ۲ خشک شدن دهان است. پزشکان احتمال میدهند، افزایش قند خون روی تولید بزاق تاثیر میگذارد. افراد مبتلا به دیابت اغلب دچار کمآبی میشوند. همچنین این بیماران از داروهایی استفاده میکنند که عارضه خشکی دهان را در پی دارند.
۱۰. برفک دهان
برفک دهان نوعی عفونت قارچی دهان است. عفونت قارچی باعث التهاب بافت دهان میشود. این التهاب روی غدد بزاقی تاثیر گذاشته و به آنها آسیب وارد میکند. به همین دلیل تولید بزاق با مشکل روبرو میشود.
۱۱. فیبروز کیستیک
فیبروز کیستیک یک بیماری ژنتیکی است که به سیستم گوارشی و تنفسی آسیب وارد میکند. این بیماری بر عملکرد بزاق تاثیر منفی گذاشته و باعث خشک شدن دهان میشود. همچنین داروهایی که برای درمان و مدیریت فیبروز کیستیک تجویز میشوند، خشکی را تشدید میکنند.
۱۲. اختلالات خودایمنی
در اختلالات خودایمنی سیستم ایمنی بدن بهاشتباه به بدن حمله میکند. سندرم شوگرن نوعی بیماری خودایمنی است که روی غدد بزاقی تاثیر گذاشته و باعث التهاب آنها میشود. بیماریهای خودایمنی دیگری نیز ممکن است باعث خشکی دهان شوند، مانند ایدز و آرتریت روماتوئید.
۱۳. بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر میتواند روی هیدراته ماندن بدن تاثیر منفی داشته باشد. همچنین زمانی که برای این افراد داروی خشکی دهان تجویز میشود، در مصرف آن دچار مشکل شده و عارضه برطرف نمیشود.