اخبار و مطالب پزشکی و سلامت

به گزارش اختصاصی خبرنگار گیلان سلامت، افسـردگی فصـلی یا افسردگی وابسته به فصل کـه نام علمی آن نیز اختلال خلقی فصلی است، نوعی افسردگی است که در یک زمان معین سال در فرد بروز می کند و در زمان معینی از سال به پایان می رسد. این نوع افسردگی معمولاً از پاییز و زمسـتان شـروع شـده و در بـهار یـا اوایل تـابستان خاتمه می یابد.  که در مصاحبه با دکتر عادله عیسی نظر، متخصص اعصاب و روان و استادیار دانشگاه علوم پزشکی گیلان به بررسی آن می‌پردازیم.

متخصص اعصاب و روان در ادامه افزود: یک نوع نادر افسردگی فصلی، که به "افسردگی تابستانی" معروف است، در اواخر بهار یا اوایل تابستان شروع می شود و در پاییز به پایان می رسد.

استادیار دانشگاه علوم پزشکی گفت: در حدود 4 تا 6 درصد از مردم دچار این نوع افسردگی هستند. این در حالی است که تقریبا 10 تا 20 درصد نیز دچار افسردگی های خفیف زمستانه می شوند. این نوع افسردگی نیز در بین خانم ها شیوع بیشتری دارد. شایع ترین رنج سنی آنها سنین 20 ، 30 و 40 است، هرچند در سنین دیگر نیز ممکن است اتفاق بیافتد. همچنین وجود سابقه خانوادگی ابتلا به این نوع افسردگی نیز، فرد را مستعد می کند.
وی اشاره کرد: دلیل قطعی بیماری تا به امروز به صورت دقیق مشخص نشده است. برخی از عواملی که ممکن است دخیل باشند عبارتند از: ساعت بیولوژیکی بدن، سروتونین که یک ماده شیمیایی مغز است که بر خلق و خو تأثیر می گذارد و ممکن است در افسردگی نقش داشته باشد. کاهش نور خورشید می تواند باعث افت سروتونین شود که ممکن است باعث افسردگی شود. تغییر فصل می تواند تعادل سطح ملاتونین بدن را که در الگوهای خواب و خلق و خوی نقش دارد، بر هم بزند.

عیسی نظر ادامه داد: علائم و نشانه های افسردگی ممکن است شامل این موارد باشد: احساس افسردگی، از دست دادن علاقه به فعالیتهایی که فرد زمانی از آنها لذت می برد، کم شدن انرژی، مشکلات خواب، تغییرات در اشتها یا وزن، احساس کندی یا تحریک پذیری و بی قراری، مشکل در تمرکز کردن، احساس ناامیدی، احساس بی ارزشی یا گناه، افکار مکرر در مورد مرگ یا خودکشی. همچنین علائم خاص افسردگی فصلی ، ممکن است شامل این موارد باشد: خواب بیش از حد، افزایش اشتها، به ویژه اشتیاق به غذاهای حاوی کربوهیدرات بالا، افزایش وزن، خستگی یا کم شدن انرژی.

متخصص اعصاب و روان در پاسخ به این سوال که آیا راهکار یا توصیه‌ای برای کاهش تاثیرات تغییر فصل بر عود افسردگی وجود دارد، افزود: با اینکه راه قطعی برای پیشگیری از این افسردگی وجود ندارد، برخی فعالیت ها می توانند از شدت یا پیشرفت این بیماری بکاهند:
-زمان بیشتر ماندن در معرض نور خورشید (یعنی بیرون از منزل) و اجازه دادن به تابش هر چه بیشتر نور خورشید به داخل منزل
-استفاده از نور درمانی قبل از شروع زمانی که معمولا فرد به افسردگی دچار می شود.
-رژیم غذایی متعادل، سرشار از ویتامین و مواد معدنی و کاهش مقدار مصرف مواد قندی
-ورزش، حداقل5 روز در هفته و هر بار به مدت 30، بخصوص پیاده روی در ساعات اول صبح
-شرکت در فعالیت های گروهی و ارتباط با جمع.

وی عواملی را که ممکن است خطر ابتلا به اختلال عاطفی فصلی را افزایش دهند نام برد و گفت: افراد مبتلا به افسردگی فصلی احتمالاً دارای خویشاوندان مبتلا به افسردگی فصلی یا نوع دیگری از افسردگی مانند افسردگی اساسی یا افسردگی دو قطبی هستند.
زندگی دور از خط استوا: به نظر می رسد افسردگی فصلی در افرادی که در شمال یا جنوب خط استوا زندگی می کنند شایع تر است که ممکن است به دلیل کاهش نور خورشید در زمستان باشد.
استادیار دانشگاه علوم پزشکی در پاسخ به این سوال که آیا افسردگی فصلی نیاز به درمان دارویی دارد یا خیر و در صورت بروز کدام علایم مراجعه به پزشک متخصص ضروری است، گفت:
طبیعی است که انسانها بعضی روزها احساس ناراحتی کنند. اما اگر طول کشنده باشد و فرد انگیزه لازم برای انجام فعالیتهایی که معمولاً از آنها لذت می برد را نداشته باشدمخصوصا اگر الگوی خواب و اشتها تغییر کرده باشد، یا احساس ناامیدی کند یا به خودکشی فکر کند باید به پزشک مراجعه کند.
عیسی نظر تصریح کرد: گاهی اوقات ممکن است تشخیص مدتی طول بکشد زیرا می تواند شرایط دیگر را تقلید کند ، مانند سندرم خستگی مزمن ، کم کاری تیروئید ، قند خون پایین ، بیماری های ویروسی یا سایر اختلالات خلقی.
بسته به شدت علائم ، درمان متفاوت است. اغلب برای درمان افسردگی فصلی از داروهای ضد افسردگی استفاده می شود
وی در پایان یادآور شد: بسیاری از پزشکان توصیه می کنند افراد مبتلا صبح زود بیرون بروند تا نور طبیعی بیشتری دریافت کنند. اگر این امر به دلیل ماه های تاریک زمستان غیرممکن است ، داروهای ضد افسردگی یا نور درمانی (فتوتراپی) ممکن است کمک کند
در نور درمانی نور روشن با به طور غیر مستقیم به چشم می تابد. فرد تقریباً 2 فوت از نور روشن فاصله می گیرد و نور حدود 20 برابر روشن تر از نور معمولی اتاق است. درمان با یک جلسه 10 تا 15 دقیقه ای در روز شروع می شود. سپس زمان بسته به پاسخ فرد به 30 تا 45 دقیقه در روز افزایش می یابد.