اخبار و مطالب پزشکی و سلامت

به گزارش گیلان سلامت، دفع خون یکی از مهمترین تظاهرات سرطان های گوارشی و به خصوص سرطان کولون ( روده بزرگ ) در بزرگسالان می باشد ولی باید توجه داشت بسیاری از بیماری های خوش خیم و کم اهمیت دیگری نیز وجود دارند که می توانند باعث این اتفاق شوند. در این گزارش به چند علت شایع دفع خون در مدفوع اشاره ای مختصر می کنیم.

چه زمانی دفع خون در مدفوع باید ما را نگران کند؟
دفع خون در مدفوع بویژه زمانی باید جدی گرفته شود که همراه با علائم بالینی و آزمایشگاهی دیگری باشد. به عنوان مثال در بررسی علت دفع خون در یک مرد 60 ساله، سرطان روده بزرگ باید رد شود. به طور کلی اگر یک فرد علائم خطر برای ابتلا به سرطان کولون را داشته باشد باید مورد ارزیابی قرار بگیرد. کم خونی ناشی از فقر آهن، کاهش وزن، سن بالا، سابقه فامیلی وجود سرطان های گوارشی و بالاخره دفع خون در مدفوع از اصلی ترین فاکتور های خطر است که شک بالینی در مورد ابتلا به یک بیماری جدی را بر می انگیزد.

بررسی برای پیداکردن علت پس زمینه برای دفع خون از مدفوع همیشه موفقیت آمیز نیست. در بسیاری از موارد پزشک علی رغم بررسی های آزمایشگاهی و اندوسکوپی نمی تواند محل دقیق خونریزی را پیدا کند. اگر محل خونریزی با اندوسکوپ یا کولونوسکوپ رویت نشود، این خونریزی اصطلاحا “خونریزی کور” نامیده شده که به احتمال زیاد مربوط به روده کوچک، یا به دنبال آسیب های عروقی در افراد مسن و با بیماری های مزمن قلبی عروقی می باشد. درمان خونریزی گوارشی بسته به شدت آن از تجویز مکمل های آهن برای جبران کم خونی تا تجویز خون و پلاکت برای بیماری که در حالت شوک قرار دارد می تواند متفاوت باشد.

دفع خون آشکار و مخفی
دفع خون ممکن است به صورت آشکار یا مخفی باشد. آشکار به آن معنا که بیمار به چشم خود خون را مشاهده کند و مخفی به آن معنا که سلول های خونی در مدفوع به وسیله روش های آزمایشگاهی تشخیص داده شوند. معمولا آزمایش هایی که برای تشخیص خون مخفی در مدفوع انجام می شوند ( مثل تست گایاک و تست FIT ) در موقع انجام غربالگری ( از نظر سرطان گوارشی ) و یا زمانی که شخص علامت واضحی ندارد انجام می شوند. لازم به ذکر است که تشخیص بیماری تنها بر اساس یک برگه آزمایش و بدون انجام آندوسکوپی یا کولونوسکوپی یک اشتباه است و روش های تشخیصی دیگر در صورت لزوم باید حتما مورد توجه باشد.

 رنگ مدفوع خونی یک علامت تشخیص مهم است

رنگ مدفوع خونی دفع شده یک علامت بسیار مهم برای پزشک است. اگر خون برای چند ساعت در دستگاه گوارش شما باقی مانده باشد به دلیل اثری که باکتری های دستگاه گوارش بر روی هموگلوبین خون می گذارند رنگ آن از قرمز روشن به سیاه تغییر خواهد کرد. این خون با مدفوع در هم آمیخته شده و یک مدفوع سیاه رنگ، قیری و بد بو به وجود می آورد که اصطلاحا به آن ملنا یا Melena گفته می شود. ملنا نشان می دهد که خونریزی در دستگاه گوارش فوقانی ( مری، معده و دوازدهه ) اتفاق افتاده است بنابراین پزشک ممکن است برای بیمار درخواست انجام آندوسکوپی کرده و بدین طریق این قسمت ها را بررسی کند. در مقابل خون روشن ( هماتوشزی ) معمولا نشان دهنده خونریزی در قسمت های پایین لوله گوارش است. یک علامت مهم ترکیب شدن خون با مدفوع می باشد. دفع خون در مدفوع اگر که با خون ترکیب شده باشد و رنگ قرمز یا قهوه ای مایل به قرمز به خود بگیرد، نشان دهنده یک علت در روده کوچک یا بزرگ (بیماری های التهابی روده، تومور، پلیپ و دیورتیکولیت 1) است که حتما نیاز به بررسی بیشتری خواهد داشت.

بر عکس، اگر خون دفع شده روشن و جدا از مدفوع دیده شود به احتمال زیاد علت آن مشکلات درگیر کننده قسمت های پایین کولون یعنی هموروئید یا فیشر (شقاق) است. در حالیکه تومور ها و پولیپ های دستگاه گوارش از کشنده ترین سرطان ها در ایالات متحده آمریکا و همچنین در سرتاسر جهان هستند، هموروئید و شقاق مشکلات بسیار شایع و بدون خطری می باشند که بیشتر با سبک زندگی و تغذیه ما ارتباط دارند. دفع مدفوع خونی به دنبال خونریزی گوارشی همیشه به دلیل اختلال در اجزای مختلف لوله گوارش نیست. در بسیاری از اوقات بیمارانی که برای سال های متمادی فشار خون بالا و یا بیماری قلبی عروقی داشته اند، به دلیل سفت شدن جدار رگ های بدن و از جمله دستگاه گوارش، مستعد پارگی این رگ ها و خونریزی های گوارشی هستند. همچنین خونریزی گوارشی در شماری از بیماری های روماتولوژی که عروق بدن را درگیر می کنند دیده می شوند. بیماری بهجت یا behcet و واسکولیت ها ( بیماری های مربوط به التهاب جدار عروق ) دو مثال خوب برای بیماری های روماتولوژی هستند که موجب خونریزی های گوارشی می شوند.

روش های غربالگری در سرطان کولون
سیستم های بهداشتی درمانی در بسیاری از کشور های جهان برنامه هایی برای غربالگری افراد جامعه از نظر سرطان کولون در نظر گرفته اند. سن غربالگری سرطان کولون در یک فرد بستگی به بیمه های درمانی در کشور های مختلف دارد ولی معمولا از سن 45 تا 50 سالگی شروع می شود. غربالگری سرطان کولون به روش های متفاوتی از جمله کولونوسکوپی، رکتوسیگموئیدوسکوپی flexible، باریم انما با کنتراست دوگانه و تست های آزمایشگاهی FIT یا گایاک ( FOBT ) انجام می شود.

منبع: مجله پزشکی سلامتی سیب