اخبار و مطالب پزشکی و سلامت

به گزارش گیلان سلامت، اهمیت تجویز فولیک اسید در دوران قبل و طول بارداری در جلوگیری از ناهنجاری‌های جنینی مانند نقص لوله ی عصبی ( NTD* یا Spina bifida) می‌باشد. خطر NTD در طی ماه اول بارداری بوده و مصرف مکمل اسید فولیک خطر بروز این عارضه را تا ٧٠٪ کاهش می‌دهد.

آیا این ویتامین از طریق تغذیه به بدن فرد می رسد؟
فرم فولات در بسیاری از مواد مغذی و غلات موجود است. فولات ویتامین ب ۹ محلول در آب است و در جگر گاو، نخود فرنگی، لوبیا، آووکادو، تخم مرغ و شیر وجود دارد. اسید فولیک فرم صناعی ویتامین ب ۹ می باشد و علاوه بر امکان تهیه بصورت مولتی ویتامین و ویتامین های پری نیتال، به آرد، پاستا، نان، سریال، برنج و حتی برخی داروهای خوراکی ضدبارداری اضافه می شود تا درصورت بارداری ناخواسته سطح قابل قبولی در بدن از قبل ایجاد کرده باشد. البته مقادیر موجود اضافه شده ممکن است برای پیشگیری از نواقص جنینی کافی نباشد. چون اغلب اسید فولیک به برنج، نان، پاستا اضافه می شود و ازطرفی اسید فولیک به مواد غذایی ارگانیک اضافه نمی شود، کمبود اسید فولیک و نیاز به تجویز مکمل ممکن است بویژه در افرادی که کاربوهیدرات کم مصرف می کنند و یا آنان که بخش عمده ی مواد غذایی مصرفی شان ارگانیک می باشد بیشتر مشاهده شود.

آیا احتمال مسمو میت با اسید فولیک وجود دارد؟
توصیه می‌شود اسید فولیک از طریق چند فرآورده مختلف تامین نگردد. گرچه در فرد با سابقه فرزند با نقص لوله عصبی تجویز مقادیری در حدود ۴ میلی گرم روزانه برای مدت چند ماه اغلب خطری ندارد.

مقادیر اسید فولیک در فرآورده های دارویی عموما چه میزان است؟
جهت تجویز مکمل اسید فولیک می‌ بایست به محتوای فولات موجود در فرآورده‌های دارویی دقت شود.
بیشتر فرآورده‌های مولتی ویتامین موجود در داروخانه حاوی ۴/۰ تا ١ میلی گرم فولات می‌باشند. مولتی ویتامین‌های مخصوص بارداری یا شیردهی ( نظیر پری نیتال ) عموما حاوی ٨/۰ میلی گرم فولات می‌باشند. مولتی ویتامین‌های مخصوص بیماران کلیوی ( نظیر نفروویت یا نفروتونیک ) عموما حاوی ۵/۰ تا ١ میلی گرم فولات می‌باشند. بسیاری از فرآورده‌های آهن موجود در داروخانه نیز حاوی مقادیر متفاوتی از فولات می‌باشند.

تجویز مکمل اسید فولیک قبل و درطول بارداری از چه زمانی اهمیت می یابد؟
برای تمام زنان در سنین باروری که قصد بارداری دارند، توصیه می‌شود حداقل از یک ماه و ترجیحا از سه ماه قبل از اقدام جهت بارداری اسید فولیک شروع شود.

دوز توصیه شده اسید فولیک بمنظور پیشگیری از نقص جنینی چقدر است؟
بصورت کلی در بانوان حداقل روزانه ٤/۰ میلی گرم اسید فولیک (یا مولتی ویتامین حاوی این مقدار فولات) مصرف گردد.
برای زنان باردار با سابقه تولد نوزاد با نقص لوله عصبی (NTD) توصیه می‌شود، روزانه دوز بالا یعنی ٤ تا ٥ میلی گرم اسید فولیک مصرف گردد. بعد از ۱۲ هفته از بارداری مقدار ۴۰۰ میکروگرم (۴/۰ میلی گرم) روزانه ادامه می یابد.
برای زنان بارداری که در حال مصرف داروهای ضد صرع ( نظیر والپروات و یا کاربامازپین ) هستند توصیه می‌شود حداقل از یک ماه قبل از بارداری تا انتهای سه ماهه اول، روزانه میزان ٤ تا ٥ میلی گرم اسید فولیک مصرف گردد.
طبق برخی منابع، مصرف دوزهای بالای اسید فولیک در بیماران باردار بسیار چاق، دیابتی، سلیاک و یا کرون هم توصیه می‌شود.

 آیا با مصرف مکمل اسید فولیک از تمام انواع NTD پیشگیری می کنیم؟

خیر، مصرف مکمل اسید فولیک نمی‌تواند از تمام انواع NTD از جمله موارد مرتبط با آنورمالی‌های کروموزومی یا NTD غیرمرتبط با کمبود فولات پیشگیری کند.

آیا اسید فولیک در جلوگیری از ناهنجاری های دیگر جنینی بجز نقص لوله عصبی نقش دارد؟
تحقیقات نشان داده است که ناهنجاری های دیگری در جنین مانند نقص دستگاه ادراری، نقص دست و پا، هیدروسفالی، شکاف لب یا کام یا نقص قلبی نیز با تجویز همگانی اسید فولیک کاهش یافته اند.

آیا تجویز اسید فولیک خطری برای مادر و یا نوزاد به همراه دارد؟
با تجویز اسید فولیک در افراد با نوعی کم خونی ناشی از کمبود ویتامین ب ۱۲، تشخیص به تعویق می افتد و ممکن است عوارض عصبی ناشی از این کمبود بدلیل ناشناخته ماندن پیشرفت کند.
همچنین دوقلوزایی با تجویز اسید فولیک افزایش داشته است.
در یک بررسی افزایشی در سرطان پستان البته نه به اندازه معنی دار در افراد دریافت کننده اسید فولیک در دوران بارداری مشاهده شده است.
شواهدی از ابتلای نوزاد به اتوپی و بیماری های تنفسی در مواجهه با اسید فولیک گزارش شده است.
عوارض نورولوژیکی در نوزاد بجز نقص سیستم ایمنی با مصرف دوزهای بالای این مکمل گزارش شده است.

 دکتر فانک فهیمی

استاد داروسازی بالینی ( فارماکوتراپی)
عضوسابق هیئت علمی
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران

منبع: مجله پزشکی سلامتی سیب